Clubhouse Room: Wie is verantwoordelijk voor leefstijlbegeleiding?

De samenleving lijkt er het afgelopen jaar steeds meer van doordrongen te worden dat een gezonde leefstijl veel voordelen biedt en dat het belangrijk is om mensen ertoe te bewegen om gezonder te leven. Maar bij wie ligt die verantwoordelijkheid? Wie zou dit als eerste bespreekbaar moeten maken? En zou diegene dan ook verantwoordelijk moeten zijn voor de verdere begeleiding, of kan hiervoor worden doorverwezen? Dit bleek voer voor een uitgebreide discussie.  

Op 25 maart gingen we het gesprek aan. De vraag bleek meerdere dimensies te hebben: Wie in de zorg heeft de taak de weg naar een gezondere leefstijl te begeleiden? En bij wie ligt de verantwoordelijkheid die leefstijlverandering te stimuleren en op te pakken? En hoe bereiken we nu echt iedereen die hiermee geholpen is, in alle lagen van de bevolking? Deze vragen bleken niet makkelijk te beantwoorden.  

Wie in de zorg heeft de taak leefstijlbegeleiding te bieden? 

Bij het beantwoorden van de vraag: Wie in de zorg heeft de taak leefstijlbegeleiding te bieden? Kwamen we meerdere complicerende factoren tegen: Wie betaalt het? Is er een declaratiecode voor? Mag iedereen deze begeleiding op zich nemen? Wie verwijst door? Aan wie verwijs je door? Zijn er gecertifieerde begeleiders die meerdere aspecten van leefstijlverbetering op zich kunnen nemen?  

We ontdekten bijvoorbeeld dat in de preventieve mondzorg wel de mogelijkheid bestaat om het bieden van informatie voor preventie te declareren, terwijl dat voor de huisarts en arts in het ziekenhuis niet gebruikelijk is. Artsen voelen zich duidelijk beperkt in de mogelijkheden en patiënten weten ook niet goed waar ze terecht kunnen. Er blijken wel meerdere pilots te lopen om preventie meer in de reguliere zorg te brengen. Het lab better-in-better out werkt aan oplossingen om zo optimaal mogelijk voorbereid te zijn op een operatie. Verder helpt het lab publieke gezondheid ook mee aan nieuwe verbindingen. Een voorbeeld hiervan is een onderzoek naar leefstijlverandering bij herstel van darmkanker. 

Beperkte mogelijkheden tot verwijzen. 

Artsen hebben dus geen plek waarnaar ze zouden kunnen verwijzen voor leefstijl advies. De diëtist in het ziekenhuis is bijvoorbeeld te duur en beheerst niet alle facetten van leefstijlverbetering. Terugverwijzen naar de huisarts lijkt ook niet de juiste oplossing. Fysiotherapeuten, die vrij toegankelijk zijn los van een huisartsdoorverwijzing, kunnen nog wel eens een oplossing bieden, al is dit natuurlijk ook niet hun primaire taak.  

Behalve de GLI (Gecombineerde Leefstijl Interventie) voor onder diabetes, hart- en vaatziekten en mensen met een BMI van meer dan 30, is er nog geen leefstijl oplossing ontwikkeld is voor andere ziekte gerelateerde vraagstukken. De GLI zou wel heel goed als voorbeeld kunnen dienen voor samenwerking bij leefstijl gerelateerde problemen. Het ontbreken van dit soort oplossingen voor andere terreinen, wordt ook gevoeld in de GGZ. Daar wordt leefstijl begeleiding gezien als een belangrijke oplossing, maar de middelen om die te bieden schieten nog te kort.  

Preventie heeft veel verschillende aspecten. 

We bespraken dat preventie veel verschillende aspecten heeft en dat het voor een zorgverlener die gespecialiseerd is op een bepaald gebied, niet mogelijk is om al die aspecten te overzien. Iemand met een bepaald ziektebeeld heeft specialistisch leefstijl advies nodig. We kwamen hierdoor tot twee inzichten: 

• Er zijn allround leefstijlcoaches nodig die zorggebruikers de weg wijzen en begeleiden naar een verbeterde leefstijl. 
• Voor bepaalde groepen patiënten, zijn gespecialiseerde leefstijladviezen of zelfs gespecialiseerde leefstijlcoaches noodzakelijk. Denk aan bijvoorbeeld kanker, COPD, diabetes, nierfalen.  

Meer vragen dan antwoorden 

Hier komen we ook bij het volgende aspect van deze vraag: Wie is uiteindelijk verantwoordelijk? De patiënt of de zorgverlener? De patiënt, was het eensluidende antwoord. Maar wat als die patiënt leefstijlbegeleiding nodig heeft, maar bijvoorbeeld ook in de schuldhulpverlening zit? Hoe breng je leefstijlbegeleiding naar de juiste plek? Moet de leefstijl begeleider een nuldelijns coach of casemanager zijn? En zo ja, hoe organiseer je dat dan en wie is hiervoor financieel verantwoordelijk? 

Dat heb je met zo’n clubhousesessie. Er komen veel facetten naar boven, maar dat maakt het alleen maar interessanter! We ontdekten dat er op het gebied van leefstijlbegeleiding nog een hoop te doen en te ontwikkelen is. Maar we kregen ook hoop dat er veel gaat veranderen de komende jaren! 

Wil je meer weten over de Labs? Neem contact op met het kenniscentrum ehealth en innovation van de Haagse Hogeschool. 

Wil je hulp bij het in gang brengen van een verandering in de zorgorganisatie waar je voor werkt? Patient Journey Lab heeft kennis van verandermanagement. Neem contact met ons op voor een afspraak!